Zabrze: Kościół św. Jadwigi i Cmentarz Żydowski.

Kościół św. Jadwigi w Zabrzu – drewniany kościół zlokalizowany przy ul. Wolności 504 w Zabrzu. Kościół znajduje się na  Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego.

Powstały w 1929 roku z inicjatywy proboszcza parafii św. Franciszka z Asyżu) ks. Józefa Benneka, wg projektu architekta Karola Kuttentodta. Obiekt na planie dwunastoboku z czterema ośmiobocznymiwieżami. Kryty wysokim dachem wielospadowym wykończonym dachówką ceramiczną, hełmy wież kryte blachą miedzianą. Kościół znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa śląskiego.

We wnętrzu organy z XIX wieku zbudowane przez firmę Gebruder Walter.

W latach 2005/2006 ze względu na szkody spowodowane mrozami, ks. proboszcz Jerzy Pająk zadecydował o zmianie dachówek na dolnej części dachu kościoła.

Cmentarz żydowski w Zabrzu – cmentarz żydowski w Zabrzu położony przy ul. Cmentarnej^[1]. Kirkut ten został założony w 1872^[2]. Powodem jego założenia było powstanie gminy żydowskiej w Zabrzu oraz utrudnienia w grzebaniu zmarłych, gdyż najbliższe kirkuty znajdowały się wówczas w Bytomiu i Gliwicach. Działka na cmentarz została podarowana gminie żydowskiej przez księcia Guido Henckela Donnersmarcka. Większością spraw związanych z uroczystościami pogrzebowymi zajmowało się Święte Bractwo "Chewra Kadisza"^[3]. Wyjątkowość tego kirkutu wynika z zestawienia w jednym miejscu skromnych macew z monumentalnymi grobowcami rodzinnymi, które należy uznać za symbol częściowej asymilacji społeczności żydowskiej z pruską. Cmentarz zajmuje powierzchnię ok. 2,2 ha^[4].

Pogrzeby odbywały się tutaj od 1872 r. do 1954, w którym to zaprzestano grzebania zmarłych na tym cmentarzu. W 14 kwaterach pochowany zostało ponad 678 osób. Najstarszymi nagrobkami stanowią nagrobki Moritza Adlera oraz Johanny Friedmann, obaj zmarłych w 1872. Na cmentarzu zachowało się około 500 nagrobków.

W przeszłości cmentarz został pozbawiony opieki, co przyśpieszyło jego dewastację, a wiele marmurowych i granitowych nagrobków zostało skradzionych. W latach 1991-1992 dwukrotnie zniszczono cmentarz. Opiekę nad cmentarzem sprawuje od 1989 Społeczny Komitet Opieki nad Cmentarzem Żydowskim w Zabrzu. Ciekawostką może być to, że na terenie cmentarza rośnie 266 drzew 13 gatunków^[3].